|
|
|
|
Ο Άγιος Νικόλαος ( Άγιος όπως συνηθίζεται να αποκαλείται απο τους περισσότερους Κρητικούς), είναι η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου και βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης, στη Δυτική πλευρά του κόλπου του Μεραμβέλλου. Η ονομασία του προήλθε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται στον όρμο Αγίου Νικολάου. Παλαιότερη γνωστή ονομασία, Μαντράκι, καθώς υπήρχαν πολλές μάντρες με κατσίκια που ξεχειμώνιαζαν. Άλλη γνωστή ονομασία κι αυτή που ακόμα χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, Γιαλός.
Τα Γουρνιά δίνουν την εικόνα της καθημερινής ζωής των Μινωιτών που ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, την αγγειοπλαστική και την υφαντουργία, αφού αποκαλύφθηκαν διάφορα εργαλεία (σμίλες, αγκίστρια, σφυριά κλπ.) που το επιβεβαιώνουν. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και άλλα πολυτελέστερα αγγεία (όπως ρυτά και τελετουργικά αγγεία).
Το ανάκτορο -έδρα τοπικού άρχοντα- βρίσκεται στην κορυφή του λόφου, δυτικά ορθογώνιας αυλής από την οποία έχουν είσοδο αρκετές ιδιωτικές κατοικίες. Αποτελούσε το κέντρο, ίσως και την αγορά του οικισμού. Μία σειρά βαθμίδων σε σχήμα Γ ακουμπά στη νότια πλευρά του ανακτόρου, που βλέπει στην αυλή. Σ΄αυτές φαίνεται ότι κάθονταν οι θεατές και παρακολουθούσαν δρώμενα που είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. Πρόκειται δηλαδή για έναν υποτυπώδη “θεατρικό χώρο”. Πίσω από την κλίμακα υπάρχει μικρό δωμάτιο, του οποίου το πάτωμα καλύπτεται από ένα λίθο με οπές, που ερμηνεύθηκε ως πλατφόρμα για τη θυσία ταύρου, ενώ δίπλα βρίσκεται “κέρνος” -μικρός λίθος με εσοχές- για προσφορές στις θεότητες. Η δυτική πλευρά του ανακτόρου που έβλεπε σε μια μικρή πλακόστρωτη δυτική αυλή, είχε μνημειώδη όψη με διακοσμητικές εσοχές και εξοχές, θύρα στο κέντρο και παράθυρα που δεν σώζονται πιά.
Η Κριτσά είναι κτισμένη αμφιθεατρικά στους πρόποδες του βουνού Κάστελλος σε υψόμετρο περίπου 365 μέτρων. Είναι ένα από τα αρχαιότερα χωριά της Κρήτης και διατηρεί σε σημαντικό βαθμό ακόμη αναλλοίωτη την παλιά αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της. Οι κάτοικοι της είναι απόγονοι της Λατούς Ετέρας, της οποίας τα ερείπια βρίσκονται 3 χλμ. βοριοανατολικά του χωριού. Από τις λίγες ανασκαφές που έχουν γίνει ως τώρα στην Κριτσά, ήρθαν στο φως ο χώρος της αγοράς με το Πρυτανείο, την εξέδρα και το Ιερό της Πόλης.
ΕΝ version